Basis muziektheorie deel 1: Inleiding tot theorie en basiskennis

Muziektheorie is een manier om inzicht te krijgen in hoe muziek gemaakt is of hoe je het zelf kan creëren. Theorie vormt een basis waar jij beroep op kan doen om te componeren, improviseren en analyseren. Natuurlijk kunnen wij (bijna) alles relativeren aan de hand van theorie, maar niet alles hoeft vanuit de boeken te komen. Veel goede of succesvolle artiesten kennen geen tot weinig theorie of doen het allemaal op gehoor. Net als Chet Baker, Art Tatum, Michael Jackson, Jimi Hendrix, Tom Morello, Kurt Cobain en Eric Clapton. Niets hoeft een theoretisch hoogstandje te zijn om goed te klinken en goed te voelen. Net zoals Duke Ellington zei: “If it sounds good, it IS good.” Ik wil dit graag nog benadrukken. Volg je gevoel. Overigens is veel te lezen dat beat-producers weinig tot niets weten (o.a. Kanye West) en toch hun weg weten te vinden bij het maken van goede, pakkende ritmes en melodieën. Muziek gaat om expressie of het nu gaat om klassiek, hip-hop of pop. Iedereen heeft een verhaal te vertellen of wil mensen inspireren en laat dat nu juist de leidraad zijn in deze muziektheorie-series van Inside Audio.

Wat zijn muzieknoten en intervallen?

Muzieknoten en het alfabet

Muzieknoten zijn de bouwstenen voor muziek zoals wij die kennen. Het muzikaal alfabet bestaat uit 7 letters: A, B, C, D, E, F en G. Elke noot heeft zijn eigen toonhoogte. Om het vorm te geven gebruiken we het toetsenbord van de piano. Zo kunnen we de noten gemakkelijker uit te leggen. Er zijn 12 noten op het toetsenbord van de piano: A, A# / B♭, B / C♭, C, C# / D♭, D, D# / E♭, E, F, F# / G♭, G en G# / A♭. Op de witte toetsen vind je alle 7 ‘natuurlijke’ tonen. Deze zijn zonder kruis (#) of mol (♭). Op de zwarte toetsen vind je alle ‘verhoogde’ tonen met een kruis of ‘verlaagde’ tonen met een mol. Of het kruizen of mollen moeten zijn is afhankelijk van de toonsoort, modus of schaal. Een combinatie van natuurlijke, verhoogde of verlaagde noten maakt jou het mogelijk om in alle toonsoorten te spelen.

Intervallen

Een interval is de afstand tussen 2 noten. Er zijn meerdere verschillende intervallen. We meten deze intervallen door het aantal halve stappen, hele stappen en de positie in de toonsoort. Elke toets op het bord tel je als een halve stap.

Als je kijkt naar de noten B-C, E-F op de piano zie je dat hier geen zwarte toets tussen zit. De interval tussen de B en de C is een halve stap. Dit geldt ook voor E en F. Tussen C en D is de interval een hele stap, omdat deze 2 toetsen hoger is. Als je 12 halve stappen, dus 12 toetsen, vanaf de C omhoog of omlaag gaat, kom je weer op C terecht. Dit noemen ze een octaaf.

Wat zijn muziekschalen?

Schalen

Een schaal is een set noten binnen een octaaf, samengesteld aan de hand van de toonhoogte. De oplopende of aflopende intervallen bepalen de relatie tussen de toonhoogtes en definiëren uiteindelijk de schaal die gebruikt wordt. De noten van een schaal worden gebruikt om melodieën en harmonieën te bouwen. Elke schaal bestaat uit een aantal trappen, deze worden uitgedrukt in Romeinse- of gewone cijfers.

Er bestaan meerdere uiteenlopende schalen met ieder zijn eigen kwaliteiten.

Majeur schaal

Majeur schalen klinken vrolijk, groots en voor de meeste mensen als natuurlijk. De intervallen die de Majeur schaal maken zijn: Grondtoon-Heel-Heel-Half-Heel-Heel-Heel-Half (octaaf grondtoon). Als we de toonsoort C-Majeur (Ionisch) zouden pakken dan ziet het eruit als volgt: C-D-E-F-G-A-B-C. Als je op de piano deze noten zou spelen, zie je dat dit allemaal witte toetsen zijn. Als je de intervallen van witte toets naar witte toets zou bekijken van C naar C, dan zul je zien dat dit precies klopt.

Mineur schaal

Mineur schalen hebben een droevige, meer melancholische klank vergeleken met de Majeur schalen. De intervallen die de Mineur schaal maken zijn: Grondtoon-Heel-Half-Heel-Heel-Half-Heel-Heel (octaaf grondtoon). Als we de toonsoort A-Mineur (Aeolisch) zouden pakken dan ziet het eruit als volgt: A-B-C-D-E-F-G-A.

Hierbij spelen we alweer alleen op de witte toetsen. De reden hiervoor is omdat A-Mineur (Aeolisch) de 6^e trap is relatief aan de C-Majeur (Ionisch). Deze 2 schalen zijn als broertjes (of zusjes) en hebben werkelijk dezelfde noten, maar hebben ieder zijn eigen karakteristieken. Zo zijn er nog 6 andere trappen binnen de C die ieder zijn eigen geluid en toepassingen hebben (met dezelfde noten!). Over modi en modaliteit gaan we het hebben in komende artikelen. Dus houd Inside Audio vooral in de gaten als je meer wilt leren!